Τα 100α γενέθλια του Συλλόγου μας – Συμβολή στην έκδοση ιστορικού λευκώματος

Το 2008 ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’ (έτος ιδρύσεως 1908) συμπληρώνει 100 χρόνια παρουσίας στην Θεσσαλονίκη, στο Λιβάδι και στην Ελλάδα.

Το Δ.Σ. στη συνεδρίασή του στις 20/9/2008, αποφάσισε να συμπεριλάβει στις εκδηλώσεις των 100^ων γενεθλίων του (περί τα τέλη Μαρτίου 2008) και την έκδοση ενός ιστορικού λευκώματος, με φωτογραφίες και κείμενα, χαρακτηριστικά της 100ετούς ζωής του Συλλόγου.

Παρακαλούνται λοιπόν όσα μέλη και φίλοι μας διαθέτουν ενδεικτικές (οικογενειακές ή μη) φωτογραφίες, με πρόσωπα ή στιγμιότυπα της ιστορίας και της κοινωνικής ζωής του Συλλόγου μας και του Λιβαδίου και θέλουν να συμβάλλουν στην μεγαλύτερη δυνατή πληρότητα της ύλης του λευκώματος, να επικοινωνήσουν με τα μέλη του Δ.Σ. (στο τηλέφωνο. 2310.812666 ή με mail στα : sylivthe@otenet.gr, synefakg@arch.auth.gr, noylezas@otenet.gr ή evipapadam@gmail.com), ώστε να δηλώσουν τη διαθεσιμότητά τους και να συντονιστούν με το Δ.Σ. Σημειώνεται ότι οι πρωτότυπες φωτογραφίες θα σαρωθούν εντός ενός λεπτού στο ηλεκτρονικό μηχάνημα του Συλλόγου (scanner) και θα επιστραφούν αμέσως.

Σας ευχαριστούμε για την ευγενή σας προσφορά

Λέσχη του Συλλόγου

Μετά την θερινή ραστώνη και την εκλογική αναταραχή, από την Πέμπτη 20/9/2007 επαναλειτουργεί η λέσχη του Συλλόγου μας. Τα ωράριά είναι τα γνωστά, δηλαδη:

• Από Δευτέρα έως και Παρασκευή, από τις 6.00 μ.μ. έως όσο αντέχουμε το ιαματικό τσίπουρο του Λιβαδίου.
• Τα Σάββατα η λέσχη είναι κλειστή (διατίθεται μόνον γιά εκδηλώσεις, συνεστιάσεις κλπ. μετά από συνεννόηση)
• Τις Κυριακές από τις 9.00 π.μ. έως όσο πάει.

Υπενθυμίζουμε ότι στη λέσχη μας λειτουργεί ένα θαυμάσιο κυλικείο υπό την ευθύνη της οικογένειας Β. Θεοδωρή, με εξαιρετικούς λιβαδιώτικους μεζέδες, ποτά και απίστευτα προσιτές τιμές.

Διεύθυνση: Γ. Σχολαρίου 3, 54644 Θεσσαλονίκη (Γωνία Μπότσαρη & Δελφών)
Τηλ. & Fax επικοινωνίας 2310.812666 /e-mail: sylivthe@otenet.gr

Ομιλία του Γ.Συνεφάκη, Προέδρου του Συλλόγου , στις 2 Σεπτεμβρίου 2007 στο Λιβάδι

Γεωργάκης Ολύμπιος (1772-1821)
Μία θυσία στιγμιαία ή διαχρονική; Ένα νόημα με ημερομηνία λήξης ή αέναο;

Σεβασμιώτατε, αξιότιμοι κύριοι κλπ.

Όταν μου προτάθηκε προ ημερών από τον αξιότιμο Δήμαρχο Λιβαδίου κύριο Γαλάνη, να είμαι εγώ ο κεντρικός ομιλητής της φετινής εκδήλωσης στη μνήμη του Γεωργάκη Ολυμπίου, 186 χρόνια από την θυσία του στη Μονή του Σέκου, η πρώτη μου παρόρμηση ήταν να αρνηθώ, σκεπτόμενος ότι δεν είμαι ειδικός επί του θέματος επιστήμων, φιλόλογος ή ιστορικός. Αμέσως μετά όμως, σκέφθηκα ότι η μορφή και η θυσία του Ήρωα ανήκει σε όλους μας, ανεξαρτήτως επιστημονικής εξειδίκευσης, επαγγελματικής κατάρτισης, κοινωνικής προέλευσης, χωρικής καταγωγής, μορφωτικού επιπέδου ή όποιας κοινωνικής τάξης, πληθυσμιακής κατηγορίας και ταξινόμησης. Αποδέχθηκα λοιπόν με το σκεπτικό αυτό την πρόταση και αφού ευχαρίστησα τον Δήμαρχο Λιβαδίου για την τιμή, συνέταξα μετά φόβου γνώσεως τις λίγες αυτές γραμμές που θα σας αναπτύξω, ευελπιστώντας στην επιείκειά σας.

Έχοντας παρακολουθήσει αρκετές φορές το τελετουργικό αυτό, διαπίστωσα ότι οι ενιαύσιες αναφορές την κάθε 1^η Κυριακή του Σεπτεμβρίου στην Άγια Μορφή του Γεωργάκη, έδιναν έμφαση κυρίως στο αμιγώς ηρωικό στοιχείο της βιογραφίας του, του επαναστατικού απελευθερωτικού αγώνα του και κυρίως του απίστευτα ηρωικού θανάτου του. Με τον τρόπο αυτό, σε κάθε λόγο για τον Γεωργάκη -και όχι μόνον από αυτόν τον άμβωνα της Παναγίας-, ίσως χάνονται κάποια βαθύτερα νοήματα που θα ενδιέφεραν περισσότερο τις νέες μας γενιές. Οι γενιές μας αυτές φοβούμαι δυστυχώς ότι διδάσκονται την ιστορία του τόπου μας με τρόπο στερεοτυπικό και αφυδατωμένο, από βιβλία γραμμένα με τρόπους λογιστικής παράθεσης γεγονότων, τα οποία τα παιδιά διαβάζουν δίκην διαδικαστικής αγγαρείας, με απώτερο στόχο την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και όχι την εμπέδωση των βαθύτερων νοημάτων που τέτοιας μορφής υπέρτατες θυσίες εμπεριέχουν.

Θα προσπαθήσω λοιπόν στον λόγο μου αυτό, να καταθέσω και να προσδώσω μία άλλη διάσταση στο θέμα, αφού φυσικά υπογραμμίσω εν τάχει τις βασικές πτυχές του βίου και της πολιτείας του Ήρωα Φιλικού. Την διάσταση της διαχρονικότητας της θυσίας του, όπως και όλων των άλλων επωνύμων και ανωνύμων ηρώων της Επανάστασης μας και κατά πόσον το νόημά αυτής της θυσίας σήμερα, το έχουμε εμπεδώσει όλοι μας -και δεν εννοώ μόνον τους παρόντες-, εάν δηλαδή και κατά πόσον έχει πιάσει τόπο, όπως λέει ο απλός λαός μας.

Ο εθνικός ήρωας Γεωργάκης Ολύμπιος καταγόταν από την ηρωική οικογένεια των Λαζαίων που είχαν έδρα το Λιβάδι και για 20 χρόνια στη συνέχεια τη Μηλιά Πιερίας, οπού οι Λαζαίοι έκτισαν σε ιδιόκτητη γη και τον περιβόητο Πύργο τους. Η φάρα των Λαζαίων προσέφερε στο βωμό της Εθνικής ανεξαρτησίας πριν και μετά την επανάσταση του 1821 περισσότερους από 400 νεκρούς.

Ο Γεωργάκης γεννήθηκε στο Λιβάδι πριν από 265 χρόνια, τον Μάΐο του 1772. Γονείς του ήταν ο Νικόλαος και η Νικολέτα, η οποία πέθανε πρόωρα και την ανατροφή του ανέλαβε η γιαγιά του Αγνή. Παρακολούθησε μαθήματα στο ονομαστό Σχολείο του Λιβαδίου με τους φωτισμένους δασκάλους της εποχής, τον Ιωνά Σπαρμιώτη και τον Ιωάννη Πέζαρο. Μέχρι το 1798 εκπαιδεύεται στο στρατόπεδο του συγγενή του 'Εξαρχου Λάζου, γενάρχη των Λαζαίων και εξελίσσεται σε πρωτοπαλίκαρο του, ως άριστος μαθητής και πολεμιστής. Είναι η εποχή που ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων μεθοδεύει την ίδρυση μεγάλου Αλβανικού κράτους, αποσχιστικά προς τη Μεγάλη Πύλη, όπου άλλοτε με τη διπλωματία και άλλοτε με τη βία επιχειρεί το παράτολμο έργο του.

Οι Ολύμπιοι, αρνούμενοι να αλλάξουν αφεντικά, μάχονται και εναντίον των Τούρκων και εναντίον του Αλή Πασά, που με το γιο του Μουχτάρ φτάνουν μέχρι το Λιβάδι. Ο Γεωργάκης, μαζί με άλλους αρματολούς από τη Μακεδονία, καταφεύγει στη Σερβία, όπου ενώνεται με τις δυνάμεις του Καραγεώργη και συμμετέχει στον παμβαλκανικό ξεσηκωμό ενάντια στους Τούρκους. Είναι ο οραματιστής και ο εκτελεστής των ιδεών του Ρήγα, είναι ο επιτελικός στρατιωτικός νους της προσπάθειας για την εφαρμογή του Θούριου και της Χάρτας του Βελεστινλή. Πίστεψε με πάθος στην ελευθερία, στη Μεγάλη Ιδέα και στην αδελφική συνεργασία των χριστιανικών λαών της Βαλκανικής χερσονήσου, την οποία προσπάθησε με όλες του τις δυνάμεις να καλλιεργήσει για μια κοινή εναντίον του κατακτητή δράση, αλλά δυστυχώς οι λαοί αυτοί ήταν ανώριμοι να κατανοήσουν την επιταγή της ιστορίας, την εποχή εκείνη και εγκατέλειψαν τον αγώνα.

Συμμετέχει και διακρίνεται στους νικηφόρους αγώνες στο Όστροβο, το Στούβικ, το Βιδίνιο, και η φήμη του φτάνει στον Αλέξανδρο Υψηλάντη και τον Τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο.

Αναγορεύεται έτσι σε συνταγματάρχη του ρωσικού στρατού και, λόγω της άριστης κατάρτισης και της συγκροτημένης γεωπολιτικής του σκέψης, συμμετέχει ως ακόλουθος της ρωσικής πρεσβείας στο Συνέδριο της Βιέννης το 1815.

Στα χρόνια της εθνεγερσίας, ως υψηλόβαθμο μέλος της Φιλικής Εταιρίας, διορίζεται αρχιστράτηγος των Ελληνικών Δυνάμεων στο Δούναβη και αρχίζει τη μαρτυρική του διαδρομή στο Δραγατσάνι και το Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, σώζοντας όσα μέλη του Ιερού μας Λόχου μπόρεσε, ύστερα από την προδοσία του Βλαδιμηρέσκου. Είχε συστήσει τότε να μη αντιμετωπίσουν τους Τούρκους στην πεδιάδα του Δραγανατσίου, αλλά να τους κάνουν κλεφτοπόλεμο από τα βουνά, όμως δεν τον άκουσαν. Δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τον Υψηλάντη μετά την ήττα του και γι’ αυτό έφυγε μόνος του στα βουνά της Μολδαβίας, όπου οχυρώθηκε. Από προδοσία κάποιου Μολδαβού Επισκόπου, βρέθηκε πολιορκημένος στο Μοναστήρι του Σέκου, από 8 χιλιάδες Τούρκους, που τον χτυπούσαν με βαρύ πυροβολικό. Αμύνθηκε σκληρά, αρνούμενος κάθε διαπραγμάτευση με τους Τούρκους κι όταν όλα τελείωναν, πυρομαχικά, τρόφιμα και ελπίδες, έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη του καμπαναριού και μαζί με τους άνδρες του, οι οποίοι αρνήθηκαν να τον εγκαταλείψουν και να παραδοθούν, τινάχτηκε στον αέρα, παρασέρνοντας και αμέτρητους αντιπάλους του στον θάνατο. Εκπλήρωσε έτσι στο ακέραιο ό,τι έγραφε τον Σεπτέμβριο του 1820 στον Αλέξανδρο Υψηλάντη: "Υπόσχομαι να αγωνισθώ ως την υστερινή ρανίδα του αίματός μου, χωρίς ποτέ να με δειλιάσει καμιά ανθρώπινος περίστασις".

Ψηλαφώντας την ιστορία της εποχής, κυρίως ως προς τον αντίκτυπο που είχε η θυσία του Ήρωα στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο, εντύπωση μου προκάλεσε το εξής γεγονός :

Ο μεγάλος πνευματικός φιλέλληνας Κλωντ Φωριέλ από το Saint–Εtienne της Γαλλίας (1772–1844), εξέδωσε στο Παρίσι το 1824-1825 σε δύο τόμους τα «Νεοελληνικά Τραγούδια», δείχνοντας στο ευρύτερο κοινό της Ευρώπης τα αναμφισβήτητα πνευματικά δικαιώματα των Νεοελλήνων για ελευθερία και βοηθώντας ηθικά τον αγώνα μας, ίσως πολύ περισσότερο από την οποιαδήποτε υλική εξωτερική βοήθεια. Με φιλελληνικό ζήλο και προσοχή, ο Φωριέλ άρχισε να συγκεντρώνει τα τραγούδια της συλλογής του, αμέσως με τα πρώτα μηνύματα των απελευθερωτικών εκδηλώσεων στην Ελλάδα, και το σπουδαιότερο, μπόρεσε ν’ αξιοποιήσει τον ενθουσιασμό που είχαν οι Έλληνες του εξωτερικού, λόγιοι και εμπορευόμενοι και να καταγράψει μέχρι το 1824, τρία τραγούδια εμπνευσμένα από την ίδια την Επανάσταση (ένα για τον Γεωργάκη Ολύμπιο, ένα για τον θάνατο του Αθανασίου Διάκου κι’ ένα τρίτο για την άλωση της Τριπολιτσάς). Με δεδομένη την αναταραχή της εποχής και την τότε τεχνολογία, είναι άξιο θαυμασμού το πώς ο φιλέλληνας μεγάλος λαογράφος κατάφερε να συλλέξει και αποτυπώσει ταχύτατα τα τρία αυτά άσματα και να τα δημοσιεύσει σχεδόν αμέσως.

Εντύπωση μεγάλη μου έκανε το ποίημα-τραγούδι προφανώς για τον Γεωργάκη Ολύμπιο. Δεν το εγνώριζα ούτε και το έχω ακούσει ποτέ. Ο ίδιος ο Φωριέλ μας δίνει, στον πρόλογο του τραγουδιού, τις πρώτες (και πολλές) πληροφορίες, που είχε «από ένα νέον πνευματικόν Έλληνα» για τον Γιωργάκη Ολύμπιο, για την πολεμική δράση και τον ηρωϊκό θάνατό του. Ενδιαφέρει και η συμπερασματική τότε κρίση του Φωριέλ για τον Ολύμπιο: «Ο θάνατος του καπετάν Γεωργάκη μπορεί να θεωρηθεί η πραγματική καταστροφή του επαναστατικού κινήματος στη Μολδαβία και τη Βλαχία, το 1821. Η ιστορία θα δικαιώσει τις ηρωικές προσπάθειες του γενναίου αυτού καπετάνιου, για να εξασφαλίσει την επιτυχία ενός κινήματος, που ό,τι έγινε μέσα σ’ αυτό αξιόλογο και αξιέπαινο, ήταν έργο δικό του».

Παραθέτω το ποίημα αυτούσιο, μια που ουσιαστικά συμπυκνώνει όλη την αίσθηση του τότε απανταχού Ελληνισμού, ότι αυτός ήταν η ψυχή του αγώνα στη Μολδοβλαχία.

Πέντε πασάδες κίνησαν από την Ιμπραΐλα, στράτευμα φέρνουν περισσό,

πεζούρα και καβάλα, σέρνουν και τόπια δώδεκα και βόλια χωρίς μέτρο.

Έρχεται κι’ ο Τσαπάνογλους από το Βουκουρέστι, έχει ανδρείο στράτευμα,

όλο Γιανιτσαραίους, στα δόντια σέρνουν τα σπαθιά, στα χέρια τα τουφέκια.

Τότ’ ο Γιωργάκης φώναξεν’ από το μοναστήρι: Πού είστε, παλικάρια μου,

λεβέντες μ’ ανδρειωμένοι; γλήγορα ζώστε τα σπαθιά, πάρετε τα τουφέκια,

πιάστε τον τόπο δυνατά, πιάστε τα μετερίζια,

ότι Τουρκιά μας πλάκωσε και θέλει να μας φάει.

Δίχως ψωμί, δίχως νερό, τρεις μέρες και τρεις νύχτες,

βαριά βαρούσαν τον εχθρό κάτου στο Κομπουλάκι.

Τούρκων κεφάλια έκοψαν κοντά στις τρεις χιλιάδες.

Και ο Φαρμάκης φώναξεν από το μοναστήρι: Αφήστε τα τουφέκια σας,

σύρετε τα σπαθιά σας, γιουρούσι απάνω κάμετε, στον Άη Λιάν εβγήτε.

Οι Τούρκοι το εχάρηκαν, τρέχουν στο μοναστήρι.

Τότ’ ο Φαρμάκης, ζωντανός, φώναξ’ από του Σέκου:

Που είσαι, Γιώργο μ’, αδερφέ και πρώτε καπετάνιε;

Τουρκιά πολλή μας πλάκωσε και θέλει να μας φάει.

Ρίχνει τα τόπια σα βροχή, τα βόλια σα χαλάζι.

Ο Γιώργης τότ’ είχε χαθεί, και πλέον δεν τον είδαν

Ο Γιώργης είχε σκοτωθεί, τα βόλια δεν τ’ ακούει

Το άσμα αυτό, το παρέθεσα για να φανεί πώς αμέσως μία θυσία ο λαός μας την μετατρέπει σε στίχους, πώς μία θυσία μπαίνει αμέσως μέσα στο αίμα του και πώς η ιστορία γίνεται τραγούδι, όπως λέει και ο ποιητής. Ας το επιλέξουν οι επαΐοντες, ας το μελοποιήσουν και ας το σιγοψιθυρίζουμε ή ας το ψάλλουμε καλύτερα όλοι μας, κάθε χρόνο τέτοια μέρα, σαν μελωδική μακαριά στη μνήμη του Ήρωα. Ο στίχος του είναι κοφτός, όπως του Εθνικού μας Ύμνου.

Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συμπατριώτες

Τι σημαίνει άραγε σήμερα πατριωτισμός, δηλαδή η ανιδιοτελής αγάπη για την πατρίδα, η φιλοπατρία, όπως λένε τα λεξικά; Τι νόημα μπορεί να έχει μία τόσο φορτισμένη ιστορικά έννοια και πως εκφράζεται αυτή στη σημερινή μας εποχή; Σήμερα, εν έτει 2007, με δεδομένη την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας μας και την προστασία της από διεθνείς θεσμούς, οργανισμούς και συμβάσεις, προφανώς η λέξη δεν παραπέμπει σε καρυοφύλλια και απελευθερωτικούς αγώνες, ούτε σε μπουρλοτιέρηδες σε μονές του Σέκου ή του Αρκαδίου, ούτε σε εξόδους του Μεσολογγίου.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, πατριωτισμός σήμερα, σημαίνει να παραδώσουμε την πατρίδα μας στα παιδιά μας καλύτερη απ’ ό,τι την βρήκαμε από τους πατεράδες και τις μανάδες μας. Να την παραδώσουμε καλύτερη σε όλα τα επίπεδα.

· Στο οικονομικό επίπεδο, κλείνοντας την ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχών και αυξάνοντας το βιοτικό επίπεδο του λαού

· Στο μορφωτικό επίπεδο, εξαλείφοντας ει δυνατόν τον αναλφαβητισμό, πραγματικό ή λειτουργικό και εκμηδενίζοντας την αγραμματοσύνη

· Στο πολιτιστικό επίπεδο, προάγοντας την σκέψη, την ευθυκρισία, τις επιστήμες, τις τέχνες και προφυλάσσοντας τις παραδόσεις μας και την τεράστια από αρχαιοτάτων χρόνων διαχρονική πολιτιστική μας παρουσία και κληρονομιά από καταστροφές

· Στο περιβαλλοντικό επίπεδο, προστατεύοντας τους φυσικούς μας πόρους, την χλωρίδα και την πανίδα της πατρίδας μας

· Στο κοινωνικό επίπεδο, αυξάνοντας συνεχώς τους δείκτες της κοινωνικής συνοχής και της κοινωνικής αλληλεγγύης μεταξύ μας

· Στο θεσμικό επίπεδο, διαφυλάττοντας ως κόρη οφθαλμού τους βασικούς συνταγματικούς κανόνες και την εύρυθμη λειτουργία του πολιτεύματος

Αυτό κατά την γνώμη μου είναι σήμερα πατριωτισμός και γι’ αυτά κατά την ταπεινή μου άποψη αγωνίστηκε τον αγώνα τον καλό, τον αγώνα τον εθνικοαπελευθερωτικό και γι’ αυτά θυσιάστηκε ο Γεωργάκης Ολύμπιος και τόσοι άλλοι ήρωες, της εποχής του και μεταγενέστεροι, επώνυμοι και ανώνυμοι.

Επιτρέψτε μου εδώ να κάνω ένα νοητικό και ανιστόρητο άλμα, να ξεγελάσω την σταθερά του χρόνου που κυλά σε μονοδρομική και αυξητική πορεία και να φανταστώ ότι ο Γεωργάκης Ολύμπιος είναι σήμερα μαζί μας, εδώ στη χώρα και τον τόπο μας και παρακολουθεί τα πεπραγμένα μας και τη ζωή μας. Πιστεύω ότι θα ήταν πολύ αυστηρός μαζί μας :

Θα θύμωνε πολύ που στο οικονομικό επίπεδο, η ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχών δεν φαίνεται να μειώνεται ή φαίνεται ακόμη και να μεγαλώνει

Θα θλίβονταν που στο μορφωτικό επίπεδο, η χώρα μας δεν εμβαπτίζει την νεολαία μας και γενικότερα τον λαό μας στην κολυμβήθρα της απέραντης μορφωτικής και πολιτιστικής μας προίκας, αλλά αρκείται σε μία τυπική και γραφειοκρατική του επιμόρφωση, χωρίς να προστατεύει κάν την γλώσσα μας, που μας την έδωσαν ελληνική, όπως λέει και ο μέγας ποιητής

Θα μας αγρίευε, που στο πολιτιστικό επίπεδο, δεν αντιστεκόμαστε σθεναρά στην ισοπεδωτική παραμορφωτική λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης, αποδεχόμενοι φθηνά ψευδοπολιτιστικά προϊόντα εισαγωγής ή ξενόφερτα πρότυπα συμπεριφοράς και σκέψης

Θα εξοργίζονταν μαζί μας και θα δάκρυζε, στο περιβαλλοντικό επίπεδο, με την απροσεξία μας, την εγκληματική αδιαφορία μας και την απαράδεκτη συμπεριφορά μας απέναντι στο άγιο τοπίο της Ελλάδας μας, τον ευλογημένο αυτό τόπο που τον προστατεύει ο Θεός, αλλά τον καταστρέφουμε εμείς με τα ίδια μας τα χέρια. Καταστρέφουμε είτε τον φυσικό μας πλούτο, με την παράλογη αμέλεια και αμετροέπειά με την οποία χειριζόμαστε ακόμη και τον Όλυμπο, την Όσσα, το Πήλιο, τον Ταϋγετο, τον Πάρνωνα, είτε τα μνημεία μας, με τις παράλογες και αλόγιστες παρεμβάσεις ή την εγκατάλειψή τους. Ίσως να του έφευγε κάποιο δάκρυ για το πατρικό του και για τα άλλα μνημεία του χωριού μας.

Θα μας κατσάδιαζε άγρια, στο κοινωνικό επίπεδο, για την χαλαρότητα της κοινωνικής μας συνοχής, τις απρόσωπες πολλές φορές κοινωνικές μας σχέσεις, την απάθεια και την αναλγησία που πολλές φορές μας διέπει ως προς την αλληλεγγύη προς τον πλησίον μας.

Θα μας επιτιμούσε, στο θεσμικό επίπεδο, για την πονηριά και κουτοπονηριά μας, την έλλειψη σεβασμού που πολλές φορές δείχνουμε απέναντι στους θεσμούς, και οι μεγάλοι το δέμας και οι μικροί το εκτόπισμα αυτού του τόπου

Δεν γνωρίζω πως θα αντιδρούσε ο Ήρωας, αν άκουγε από τα αναιδή χείλη κάποιων ανιστόρητων, νεόκοπων και ιστορικά απαίδευτων μικροαστών, να ταυτίζουν την λέξη ‘βλάχος’ με την έννοια του άξεστου, μόνο και μόνο επειδή δεν ασπάζεται τα μιμητικά και κατεστημένα πλέον δυτικότροπα πρότυπα συμπεριφοράς. Είναι αυτά τα κοινωνικά στρώματα που απαξιώνουν με περισσή άγνοια, ανωριμότητα, μικρόνοια και ελαφρότητα, παραδόσεις, γλώσσες, ντοπιολαλιές, ιδιώματα και συμπεριφορές των πληθυσμών της περιφέρειας Υποθέτω πως πρώτα θα τους τραβούσε τα αυτιά και μετά θα τους θύμιζε ότι όλοι, μα όλοι οι εθνικοί ευεργέτες πλην του Συγγρού, ήταν βλαχικής καταγωγής και ήταν αυτοί που δώρισαν όλα τα δημόσια κτίρια (Ακαδημίες, Στάδια, Πολυτεχνεία, Πανεπιστήμια, Αστεροσκοπεία, Νοσοκομεία, Πνευματικά Κέντρα κλπ.) στο ελληνικό κράτος.

Η συστηματική και επί πολλά χρόνια αποσιώπηση ή έστω οι επιλεκτικές αναφορές στη μεγάλη προσφορά των Βλάχων από την επίσημη πολιτεία, η οποία διαφαίνεται ακόμη και σήμερα στην ‘Πελοποννησοκεντρική’ ή έστω ‘Νοτιοελλαδοκεντρική’ γραφή της ‘επίσημης’ ιστορίας, είχε ως αποτέλεσμα την έλλειψη ενημέρωσης της ευρύτερης κοινωνίας για τη συμβολή και τις θυσίες των Βλάχων στους εθνικούς αγώνες. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, χάνεται ή υποβαθμίζεται και η τεράστια εθνική προσφορά του Βλάχου Γεωργάκη Ολυμπίου και των άλλων ηρώων της Βόρειας Ελλάδας.

Εκεί που είμαι σίγουρος ότι ο Γεωργάκης Ολύμπιος δεν θα έλεγε τίποτε, αλλά απλώς θα χαμογελούσε ειρωνικά και σαρκαστικά, θα ήταν για τα βιβλία της ιστορίας μας, Συνήθως την δράση και την θυσία του καταφέρνουν και την χωρούν στην καλύτερη περίπτωση σε μία παράγραφο, στην χειρότερη σε δύο σειρές. Ειδικότερα στο περιβόητο βιβλίο της Στ’ Δημοτικού, δεν αναφέρεται κάν το όνομά του, οι αγώνες του και η θυσία του. Ίσως να είναι καλύτερα έτσι, ίσως και να την γλύτωσε ο Ήρωας από μία αναφορά του τύπου ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος συνωστίστηκε με τα παλληκάρια του στη μονή του Σέκου και ατυχώς το μοναστήρι πήρε φωτιά’, όπως συνέβη με τους δυστυχείς Σμυρνιούς το 1922, κατά τους επισήμους συγγραφείς του θλιβερού αυτού βιβλίου.

Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συμπατριώτες

Αν θέλουμε πραγματικά να τιμούμε τη μνήμη του Ήρωα Φιλικού Γεωργάκη Ολυμπίου και του κάθε Ήρωα, ας μην περιοριζόμαστε σε αποστεωμένες και μιμιτικές ετήσιες εκδηλώσεις μνήμης στο επίπεδο μίας μεταφυσικής, πομπώδους και παρωπιδικής πατριδολαγνείας και προγονολαγνείας. Ας ασχοληθούμε με το να αναδείξουμε, να διαδώσουμε και να εμφυσήσουμε πρώτα απ’ όλα και παντού τις ιδέες του, πρώτα απ’ όλα και παντού όπου υπάρχει νέα γενιά, τις ιδέες του Γεωργάκη, τις ιδέες του Ρήγα, τις ιδέες της Ελευθερίας, τις ιδέες της Επαναστατικής και Ανυπότακτης Σκέψης, τις ιδέες της υπέρτατης θυσίας για αυτό που ο Γεωργάκης θεωρούσε στάση ζωής. Την συνέπεια στα πιστεύω του και την αυταπάρνηση για να τα εφαρμόσει, πέρα και πάνω από την ίδια του τη ζωή.

Με την έννοια αυτή, ας αναφωνήσουμε όλοι μας ‘Αιωνία του η Μνήμη, η Μνήμη των Ευγενών Σκοπών και Στόχων του, η Μνήμη των Ευγενών Ιδεών του, οι οποίες είναι και θα είναι πάντα ανεξίτηλες και πάντα επίκαιρες, ανεξάρτητα από τις χρονικές συγκυρίες της στιγμής και την γκρίζα αντιηρωική μας καθημερινότητα. Ίσως τότε, από εκεί ψηλά που μας κοιτάει συνοφρυωμένη η Άγια Μορφή του Ήρωα, να μας κουνούσε συγκαταβατικά το κεφάλι και να ένοιωθε κι αυτός ότι οι αγώνες του και ο ηρωικός του θάνατος, έπιασαν πραγματικά τόπο. Ίσως τότε να χαιρόταν που η θυσία του ήταν Μία θυσία όχι στιγμιαία αλλά διαχρονική και το νόημά της δεν έχει ημερομηνία λήξης, αλλά είναι αέναο, ανά τους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

Σας ευχαριστώ

Το Νέο Δ.Σ. του Συλλόγου

Την Πέμπτη 14 Ιουνίου 2007, στην έδρα του Συλλόγου Θεσσαλονίκης, το νέο Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο προέκυψε από τις αρχαιρεσίες της 10ης Ιουνίου 2007, συνήλθε στην 1η του συνεδρίαση, με μοναδικό θέμα τη σύσταση του Συμβουλίου σε σώμα και την κατανομή των θέσεων, δηλαδή τις εκλογές Προέδρου, Αντιπροέδρου, Γενικού Γραμματέα, Αναπληρωτή Γραμματέα, Ταμία κλπ.
Προήδρευσε ο Γιώργος Συνεφάκης, ως ο έχων λάβει το μεγαλύτερο αριθμό σταυρών και συμμετείχαν όλα τα λοιπά νεοεκλεγέντα μέλη, δηλαδή οι : Διονύσης Κοκκινοπλίτης, Εύη Παπαδάμ, Κώστας Μουσένας, Άννα Γαζέτη, Αλίκη Χαλκιά και Μαρία Καψάλη.
Μετά από τις σχετικές ψηφοφορίες, όπως προβλέπεται από το καταστατικό του Συλλόγου, το νέο Διοικητικό Συμβούλιο για το 2007-2009 συστήθηκε σε σώμα ως εξής :

Πρόεδρος Γιώργος Συνεφάκης, Υπεύθυνος πολιτιστικών & μορφωτικών θεμάτων
Αντιπρόεδρος Διονύσης Κοκκινοπλίτης, Υπεύθυνος αθλητισμού και εκδηλώσεων
Γενική Γραμματέας Εύη Παπαδάμ, Υπεύθυνη νεολαίας και χορευτικού
Ταμίας Κώστας Μουσένας, Υπεύθυνος λέσχης και δραστηριοτήτων
Αν.Γραμματέας Μαρία Καψάλη, Υπεύθυνη νεολαίας και χορευτικού
Μέλος Άννα Γαζέτη, Υπεύθυνη νεολαίας και χορευτικού
Μέλος Αλίκη Χαλκιά, Υπεύθυνη γυναικών και κοινωνικών θεμάτων

Λεξικό της Κουτσοβλαχικής Του Λιβαδίου Ολύμπου

Του Γιώργου Συνεφάκη, Προέδρου του Συλλόγου

Αξιότιμες κυρίες, αξιότιμοι κύριοι, αγαπητές συμπατριώτισσες και αγαπητοί συμπατριώτες

Με την ιδιότητά μου λοιπόν του Προέδρου του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’, του Συλλόγου που με πολύ μόχθο εξέδωσε με δικά του έξοδα το θαυμάσιο αυτό έργο, θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ με κάθε δυνατή μετριοφροσύνη και εν τάχει στο βιογραφικό του Συλλόγου μας και στις προσπάθειες που καταβάλλει για τη διάχυση της παιδείας και του πολιτισμού στον τόπο μας.

Ο Σύλλογός Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’ (από τους πρώτους, αν όχι ο πρώτος δημιουργηθείς στην Θεσσαλονίκη επί Τουρκοκρατίας), είχε και έχει έντονη παρουσία στα πολιτιστικά και κοινωνικά δρώμενα της Θεσσαλονίκης από το 1908. Τον δημιούργησαν με την επωνυμία ‘Ο Όλυμπος’ στις 28 Σεπτεμβρίου 1908 περί τα 40 ιδρυτικά μέλη Λιβαδιωτών, που από τα μέσα του 19^ου αιώνα, είχαν μετακινηθεί στη Θεσσαλονίκη και είχαν τις μεγάλες εθνικές αγωνίες της ταραγμένης εκείνης εποχής. Ο Σύλλογός μας απαριθμεί περί τα 500 πραγματικά και ενεργά μέλη (και με διαρκή προσέλευση νέων) και εκπροσωπεί την παροικία των τουλάχιστον 15.000 με 20.000 εκ Λιβαδίου Ολύμπου καταγομένων Θεσσαλονικέων, 2^ης, 3^ης και 4^ης γενιάς. Εξέχοντα μέλη της Λιβαδιώτικης Κοινότητας της Θεσσαλονίκης, έχουν χαράξει ανεξίτηλα με την παρουσία τους τη ζωή της πόλης μας, από υψηλές θέσεις ευθύνης, τόσο στη διοίκηση, όσο και στην κοινωνία. Ο αείμνηστος Υπουργός Ιατρός Ζάννας, ο αείμνηστος Παύλος Ζάννας, ο πρέσβης Κυβερνίδης, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Πέτρος Συνδίκας, ο Γυμνασιάρχης Νικολαΐδης, συγγραφέας του πρώτου Λεξικού της Βλαχικής γλώσσας το 1909 και συντάκτης του 1^ου καταστατικού του Συλλόγου μας το 1908, ο νυν Πρόεδρος του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και Πρώτος Δήμαρχος Θεσσαλονίκης μετά τη μεταπολίτευση Δημήτρης Ζάννας, καθώς και πολλοί άλλοι, ήταν και είναι όλοι Λιβαδιώτες, μέλη της παροικίας της πόλης μας, αρκετοί δε ήταν και είναι μέλη του Συλλόγου μας. Η Θεσσαλονίκη έχει τιμήσει πολλούς από αυτούς δίδοντας το όνομά τους σε σημαντικές οδούς της. Η προτομή του ήρωα του 1821 και εξέχοντα Φιλικού Γεωργάκη Ολυμπίου, που θυσιάστηκε στο ολοκαύτωμα της Μονής του Σέκου και ο οποίος ήταν γέννημα θρέμμα του Λιβαδίου Ολύμπου, κοσμεί εδώ και πολλά χρόνια το χώρο του πάρκου της Χ.Α.Ν.Θ., δίπλα στο άγαλμα του Κολοκοτρώνη και των λοιπών ηρώων της Επανάστασης. Το 2008, σε 13 μήνες περίπου, ο Σύλλογός Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’ γίνεται 100 ετών και προτίθεται να τα χιλιάσει.

Οι στόχοι του Συλλόγου μας είναι πολύ ευρύτερες από τη στερεότυπη έννοια της διατήρησης της παράδοσής μας. Εμείς όταν λέμε παράδοση, δεν αναφερόμαστε στην έννοια του όρου, όπως αυτή διατυπώνεται από τη εθνολογία, δηλαδή για κοινωνίες με τρόπους ζωής, έθιμα οργάνωσης, τεχνικές που μεταβιβάζονται από τη μία γενιά στη άλλη σχεδόν αναλλοίωτα, ούτε αναφερόμαστε στις περιστασιακά επαναλαμβανόμενες μιμητικές αναπαραστάσεις κάποιων στιγμών του παρελθόντος. Αναφερόμαστε στη συνείδηση της ύπαρξης του παρελθόντος μέσα στο παρόν. Και ίσως όχι ολόκληρου του παρελθόντος, γιατί όπως λέει ο νομπελίστας ποιητής μας Σεφέρης ‘ένα μέρος του παρελθόντος πεθαίνει κάθε στιγμή και η θνησιμότητα του μας μολύνει, αν προσκολληθούμε σ' αυτό με υπερβολική αγάπη. Ένα μέρος του παρελθόντος μένει πάντα ζωντανό, και κινδυνεύουμε, αν καταφρονήσουμε τη ζωντάνια του’.

Οι στόχοι του Συλλόγου μας λοιπόν είναι, πέρα από τη διατήρηση της παράδοσής μας με αυτή τη διαλεκτική σχέση παρελθόντος-παρόντος και την προσφορά στην εν γένει μορφωτική και πολιτιστική ζωή της πόλης, να καλλιεργήσει το ελεύθερο και ανεξάρτητο πνεύμα στη νεολαία, να την γαλουχήσει με αρχές, αξίες και ιδανικά, να της δώσει εποικοδομητικές διεξόδους και να την εξοπλίσει με αντισώματα απέναντι στους κινδύνους και τις περίεργες σειρήνες των σύγχρονων καιρών.

Η ιδιόκτητη λέσχη μας, αποτελεί κοιτίδα κοινωνικότητας και πολιτιστικών εκδηλώσεων σε καθημερινή βάση. Λειτουργούν από παλιά πάρα πολλά τμήματα πολιτιστικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, όπου συμμετέχουν ηλικίες από 5 έως 95 ετών. Εδώ και ένα χρόνο μάλιστα, έχει προχωρήσει στην ίδρυση μουσικής ομάδας νέων φοιτητών, όλων αποφοίτων και πτυχιούχων Ωδείου, οι οποίοι υπό την διεύθυνση του μαέστρου και μουσικοσυνθέτη Άκη Γεροντάκη, συγκροτούν ένα σχήμα υψηλών προδιαγραφών, με πρόθεση να δίνουν συναυλίες έντεχνης ελληνικής σύγχρονης και παραδοσιακής μουσικής σε απομονωμένους οικισμούς που στερούνται άλλης πολιτιστικής τροφής. Επιπλέον, έχει από καιρό δημιουργήσει Τράπεζα αίματος στο ΑΧΕΠΑ και έχει ήδη στα σκαριά την θεατρική του ομάδα και την κινηματογραφική του λέσχη.

O Σύλλογός μας εκδίδει διμηνιαία εφημερίδα, τον ‘Λόγο του Συλλόγου’, που κατά γενική ομολογία θεωρείται αξιόλογη, διοργανώνει σε πολύ τακτά χρονικά διαστήματα εκδηλώσεις (ημερίδες, εκθέσεις, διαλέξεις, συναυλίες, παρεμβάσεις για την υγεία και παιδεία κλπ.), συμμετέχει σε έρευνες και προσπάθειες για την ανάδειξη της ιστορικής, αρχαιολογικής και κοινωνικής ταυτότητας του Λιβαδίου και της ευρύτερης περιοχής, καθώς και των Βλάχων γενικότερα, συμβάλλοντας εποικοδομητικά στην προσπάθεια αναβάθμισης του επιπέδου τόσο των μελών του, όσο και της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης, του Λιβαδίου Ολύμπου και της Ελλάδας γενικότερα.

Πρόσφατα, στα τέλη Μαΐου του 2006, ο Σύλλογός μας διοργάνωσε στο Λιβάδι Ολύμπου το 8ο Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, Παραδοσιακής Μουσικής & Χορού, μία 3ήμερη πανδαισία λόγου, επιστήμης και τέχνης, με τη συμμετοχή άνω των 40 Συλλόγων Βλάχων από όλη την Ελλάδα. Οι εισηγήσεις πανεπιστημιακών δασκάλων και εγκρίτων επιστημόνων γενικότερα, ήταν υψηλοτάτου επιπέδου και εμπλούτισαν την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία με πολύτιμα στοιχεία της ιστορίας και της λαογραφίας του τόπου μας.

Εκεί έγινε και η 1η Πανελλήνια παρουσίαση του τόμου ‘Λεξικό της Κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου - Λέξεις, Ιστορία, Παράδοση & Λαϊκός Πολιτισμός - Παράγωγα, Συνώνυμα, Ετυμολογία’ του συγγραφέα Κ. Προκόβα, φιλολόγου, πρ. Διευθυντή του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το οποίο εξέδωσε με δικούς του πόρους, όπως προείπα, ο Σύλλογος μας. Το μεγάλο αυτό έργο, των 720 σελίδων, το οποίο απέχει πολύ από ένα απλό γλωσσάρι και στην ουσία αποτελεί ένα εξαίρετο λαογραφικό αφήγημα ηθών και εθίμων, κατάφερε ο Σύλλογός μας με πολύ μόχθο να το εκδώσει και να το προσφέρει σε όλο τον Βλάχικο και μη Ελληνισμό.

Εμείς πιστεύουμε ακράδαντα και το εφαρμόζουμε, πως ο λόγος ύπαρξης πολιτιστικών και μορφωτικών συλλόγων, είναι η διαρκής προσπάθεια για κάτι περισσότερο από ορισμένες εθιμοτυπικές, περιοδικές ή περιστασιακές συναθροίσεις με κύριο και βασικό στόχο την αναψυχή ή τις κοινωνικές συναναστροφές. Θα πρέπει αυτό το κάτι παραπάνω, να είναι κάτι που θα προάγει διαρκώς την πολιτιστική επιμόρφωση όλων μας, να συμβάλλει ενεργά και να συσφίγγει διαρκώς τις σχέσεις των μελών και φίλων και να αναπτύσσει την αλληλεγγύη μεταξύ τους. Αλλιώς οι Σύλλογοι θα παραμένουν απλά ένας φορέας χαλαρών δεσμών μεταξύ ανθρώπων με κοινή απλά καταγωγή και οι λέσχες των Συλλόγων απλά ένας χώρος καθημερινής διασκέδασης ορισμένων μελών και στέγασης μερικών δραστηριοτήτων ή περιστασιακών συναθροίσεων.

Αυτό το κάτι παραπάνω λοιπόν προσπαθεί να το προσφέρει ένας Σύλλογός όπως ο δικός μας, που εκπροσωπεί στη μεγαλούπολη της Θεσσαλονίκης ένα μικρό χωριό 3.000 κατοίκων, απομονωμένο και ξεχασμένο από τα κέντρα αποφάσεων, στα όρια και στην τομή τριών νομών (Λαρίσης, Πιερίας, Κοζάνης) και τριών περιφερειών (Θεσσαλίας, Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας) της Ελλάδας. Το Λιβάδι Ολύμπου το παραμελημένο, το Λιβάδι Ολύμπου το ξεχασμένο, που το παρηγορούν σκοπίμως και μεγαλοστόμως με προσφωνήσεις τύπου ‘Ιστορικό χωριό’ και το θυμούνται περιστασιακά, είναι ένας ιστορικός οικισμός, όχι τόσο γιατί είναι η πατρίδα του Γεωργάκη Ολυμπίου, αλλά γιατί είναι το μοναδικό μέρος της Ελλάδας στα 1.200 μέτρα υψόμετρο, που έχει ως μόνιμο πληθυσμό περί τους 3.000 κατοίκους και βρίσκεται εκτός του βασικού εθνικού δικτύου, πράγμα που επιφέρει μεγάλες επιπτώσεις σε επίπεδο ουσιαστικής και διοικητικής περιθωριοποίησης. Οι μόνιμοι κάτοικοι του Λιβαδίου, αυτοί οι ακρίτες των συνόρων της απέραντης μοναξιάς τους, εν αγνοία τους ίσως, γράφουν καθημερινά ιστορία, αντιστεκόμενοι όσο μπορούν στην αδιαφορία ή την επιλεκτική μνήμη του επίσημου κράτους και των συνιστωσών του, αντιστεκόμενοι στις τάσεις του πανελλήνιου πληθυσμιακού φυλλορροήματος της περιφέρειας και στην καθημερινή υποβάθμιση της κοινωνικής, οικονομικής, πολιτιστικής και μορφωτικής τους ζωής.

Εμείς οι Λιβαδιώτες λοιπόν της Θεσσαλονίκης, όπως και όλοι οι απανταχού της γης συμπατριώτες μας στην Ελλάδα και τον κόσμο, θεωρούμε ότι πατριωτισμός είναι να παραδίδεις την πατρίδα σου καλύτερη από όπως την βρήκες. Τιμούμε λοιπόν ως πατριώτες το Λιβάδι Ολύμπου, παράγοντας όχι τυπικές ειδήσεις και εφήμερες εκδηλώσεις, αλλά παράγοντας παιδεία, παράγοντας πολιτισμό, παράγοντας γνώση, την οποία αφήνουμε ως παρακαταθήκη στις επόμενες γενεές.

Ένα από τα προϊόντα αυτού του πολιτισμού, αυτής της γνώσης και αυτής της παρακαταθήκης, το μεγαλύτερο κατά τη γνώμη μας και με πανελλήνια εμβέλεια και όχι μόνον, έχουμε την τιμή και τη χαρά να σας παρουσιάσουμε σήμερα εδώ.

Ο κύριος Κώστας Προκόβας, έγκριτος φιλόλογος, άξιο τέκνο του Λιβαδίου Ολύμπου, της πατρίδας του Ήρωα Γεωργάκη Ολυμπίου και των μεγάλων δασκάλων Άνθιμου Ολυμπιώτη και Αθανασίου Αστερίου, συνέγραψε μετά από πολύχρονο μόχθο δύο έργα, τα δικαιώματα των οποίων εδώρισε στον Σύλλογό μας. Το πρώτο, το 2001, ήταν ‘Τα παιδιά της Μνημοσύνης – Μακρύ ταξίδι στη νιότη μιάς γενιάς’ και το δεύτερο, αυτό το λεξικό που παρουσιάζεται σήμερα ενώπιόν σας, το ‘Λεξικό της Κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου - Λέξεις, Ιστορία, Παράδοση & Λαϊκός Πολιτισμός - Παράγωγα, Συνώνυμα, Ετυμολογία’. Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης εξέδωσε με δικούς του πόρους και με πολλές δυσκολίες και τα δύο αυτά έργα, στο πλαίσιο των προσπαθειών που εδώ και πολλά χρόνια καταβάλλει για την ανάδειξη των δημιουργικών στοιχείων της παράδοσης και την διάδοση της γνώσης στην κοινωνία μας.

Στα θαυμάσια και ογκωδέστατα αυτά έργα (390 και 720 σελίδων αντίστοιχα), ο συγγραφέας καταθέτει άπειρα λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία του τόπου του, κάνοντας τα πονήματα του να αποτελούν γλαφυρότατα αφηγηματικά λογοτεχνήματα, γεμάτα από ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία του Λιβαδίου και της περιοχής του Ολύμπου.

Σήμερα, βρισκόμαστε εδώ για να σας παρουσιάσουμε το 2^ο μεγάλο μορφωτικό πόνημα του κου Προκόβα, το Λεξικό της Βλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου

Κυρίες και κύριοι

Το Παιδί της Μνημοσύνης, της μητέρας των 9 Μουσών, γράφεται με το Πι κεφαλαίο

Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’, πέραν του ότι είναι ένας ιστορικός Σύλλογος (ιδρύθηκε όπως προείπα το 1908), είναι και ένας Σύλλογος τυχερός και μάλιστα πολλαπλά τυχερός. Είναι τυχερός, γιατί ευτύχησε να έχει εντεταγμένους στις τάξεις και τις γραμμές του, ανθρώπους που συμμετείχαν ενεργά σε όλους τους εθνικούς απελευθερωτικούς αγώνες, ανθρώπους που συμμετείχαν ενεργά σε όλους τους αγώνες για τη δημοκρατία, ανθρώπους που συνέβαλλαν και συμβάλλουν ενεργά στην πνευματική, μορφωτική, πολιτιστική και οικονομική ζωή της Θεσσαλονίκης, του Λιβαδίου και της Ελλάδας. Είναι τυχερός, γιατί ευτύχησε να έχει στις τάξεις και τις γραμμές του, ανθρώπους της ανιδιοτελούς κατάθεσης ψυχής, ανθρώπους της βαθειάς έγνοιας γιά τον πλησίον, ανθρώπους της κοινωνικής αλληλεγγύης, ανθρώπους της συλλογικότητας ως τρόπου ζωής. Είναι τυχερός, γιατί ευτύχησε να έχει στις τάξεις και τις γραμμές του, ανθρώπους Πατριώτες με το Πι κεφαλαίο, ανθρώπους Πνευματικούς με το Πι κεφαλαίο, ανθρώπους της Προσφοράς με το Πι κεφαλαίο, ανθρώπους Πολίτες με το Πι κεφαλαίο.

Ο Κώστας Προκόβας, ο σεμνός διανοούμενος, ο ακούραστος ερευνητής, ο γλαφυρός συγγραφέας, ο τρυφερός άνθρωπος, έκανε την εξαιρετική τιμή στον Σύλλογό μας, μετά την μεγάλη του δωρεά του 2001 των δικαιωμάτων του εξαίρετου βιβλίου του ‘Τα παιδιά της Μνημοσύνης – Μακρύ ταξίδι στη νιότη μιάς γενιάς’, να του δωρίσει επιπλέον τα δικαιώματα της έκδοσης και του Λεξικού αυτού, για να ‘μπορέσει κι αυτός να ανταποδώσει τα τροφεία στην πατρίδα του’, όπως ο ίδιος λέει. Αυτό στου οποίου την έκδοσή προχωρήσαμε, είναι ο καρπός ενός πεντάχρονου -και πλέον- επίπονου πνευματικού του μόχθου. Ενός μόχθου ψυχής, νοός και γνώσης, ο οποίος μετουσιώθηκε στο γεμάτο αγάπη αυτό λεξικό, το ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΙΚΗΣ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ (λέξεις, ιστορία, παράδοση και λαϊκός πολιτισμός – παράγωγα, συνώνυμα, ετυμολογία).

Ο Κώστας Προκόβας, με το λεξικό αυτό, προσθέτει μία ακόμη πανέμορφη ψηφίδα στο απέραντο ψηφιδωτό της ανεκτίμητης υπηρεσίας του στην ιστορία, τη γλώσσα, την παιδεία και τον λαϊκό πολιτισμό του Λιβαδίου, στους ‘επώνυμους και ανώνυμους ανθρώπους του που έζησαν, έδρασαν και κράτησαν με καρτερία και αξιοπρέπεια το ήθος της ορεινής κοινότητάς μας’, όπως ο ίδιος αναφέρει στην επιστολή του προς το Δ.Σ. του Συλλόγου μας, ανακοινώνοντας τις προθέσεις του για τη δωρεά αυτή.

Ο Κώστας Προκόβας, ο άοκνος αυτός τρυφερός μάστορας του Πνεύματος, ο ανήσυχος Πολίτης, καταθέτει στις παλιές γενιές το ανεξίτηλο αποτύπωμα μίας γλώσσας, που τους πρωτοχάϊδεψε τα αυτιά μόλις γεννήθηκαν, που την χρησιμοποίησαν ως πρώτο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας στη ζωή τους και που ορμέμφυτα ακόμη την χειρίζονται και την μεταχειρίζονται ως ένα άθραυστο νήμα, για να πλέξουν και να τυλίξουν με ένα κουκούλι θαλπωρής και οικειότητας την καθημερινότητά τους. Κυρίως όμως, ο Κώστας Προκόβας καταθέτει σε ρευστό στη βιβλιογραφική τράπεζα της πατρίδας μας, ένα μεγάλο και πολύτιμο κεφάλαιο από λέξεις, ‘φορείς πραγμάτων και νοημάτων, λέξεις σηματωρούς σημάτων παιδείας, παράδοσης και λαϊκού πολιτισμού’, όπως ο ίδιος λέει, ‘λέξεις άγνωστες που μοιάζουν πικρές και δυνατές σαν αγριόχορτα’, όπως λέει ο Ελύτης, ‘λέξεις που κουβαλούν βαρύτιμα φορτία ιστορίας’, όπως τολμούμε να πούμε εμείς, αφήνοντας ταυτόχρονα ως παρακαταθήκη στις νέες γενιές το πολύτιμο και ογκώδες αυτό εργαλείο μελέτης και έρευνας, γιά μία γλώσσα που συρρικνώνεται συνεχώς με δραματικό τρόπο και κατ’ επέκταση και ο πολιτισμός που αυτή μεταφέρει.

‘Το φαινόμενο τής γλώσσας, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ένα τοπίο δεν είναι διόλου το άθροισμα μερικών δέντρων και βουνών αλλά μια πολυσήμαντη παρασημαντική, δεν είναι κι εκείνο διόλου το άθροισμα μερικών λέξεων - συμβόλων των πραγμάτων, αλλά μια ηθική δύναμη που η ανθρώπινη διάνοια την κινητοποιεί, ωσάν να προϋπάρχει από τα πράγματα, για να τα δημιουργήσει ίσα-ίσα, και μόνον έτσι αυτά να υπάρξουν……..Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσο επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως ν' αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις’, γράφει ο μέγας Ελύτης.

Ο Κώστας Προκόβας με το λεξικό αυτό, καταθέτει χρυσούν οβολόν ήθους στο ταμείο των υποχρεώσεων όλων μας, απέναντι στη μεγάλη και πολύχρονη παράδοση του τόπου μας. Ο Κώστας Προκόβας, με το έργο του αυτό, προσθέτει ανιδιοτελώς στα πνευματικά τιμαλφή της ιστορίας μας ένα ανεκτίμητο κόσμημα, έναν πνευματικό και μορφωτικό γλωσσικό θησαυρό. Ο Κώστας Προκόβας, με την προσφορά του αυτή, ποτίζει με γάργαρο μορφωτικό νερό το υδρόφιλο, βαθύρριζο και αειθαλές δένδρο της γνώσης και της ιστορίας του τόπου, του δικού του και όλων μας.

Στοιχειώδης και αυτονόητη επομένως, η υποχρέωση του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου μας, να προχωρήσει με κάθε κόστος στην έκδοσή του Λεξικού αυτού, ως ελάχιστη ανταπόκριση και ανταπόδοση στην Πολύτιμη Πνευματική Προσφορά του Παιδιού της Μνημοσύνης Κώστα Προκόβα, του Προκόβα Πατριώτη, του Προκόβα Πολίτη, με όλα τα Πι κεφαλαία.

Κυρίες και κύριοι, αγαπητές συμπατριώτισσες και συμπατριώτες,

Σας παροτρύνουμε να μη λείψει αυτό το βιβλίο-κόσμημα, αυτό το λεξικό-στολίδι της τρυφερής ιστορίας του τόπου μας, αυτή η έντυπη πηγή πνευματικού πλούτου, από κανένα σπίτι και από καμία βιβλιοθήκη. Ας το βάλουμε όλοι μας, αυτό το χειροποίητο μορφωτικό και πολιτιστικό κέντημα, δίπλα στα τιμαλφή της γιαγιάς και της μάνας μας. Ας εμπλουτίσουν τις δημόσιες βιβλιοθήκες οι νομάρχες και οι δήμαρχοι με αυτό το έργο ζωής, ώστε να έχουν πρόσβαση οι ερευνητές, οι μελετητές και ο κόσμος. Στους σημερινούς χαλεπούς καιρούς του τηλεοπτικού γλωσσικού κανιβαλισμού, της γλωσσικής λεξιπενίας και ξηρασίας, του διαρκούς αφελληνισμού και της προσβολής της γλώσσας μας, της αισθητικής μας και της ιστορίας μας, το βιβλίο αυτό είναι μία πολιτιστική αντίσταση στο ισοπεδωτικό άλεσμα της μνήμης μας. Το λεξικό αυτό, που οι σελίδες του ευωδιάζουν Ελλάδα, είναι μία απόδειξη ότι υπάρχει ακόμη μιά Ελλάδα που αντιστέκεται στην εμπορευματοποίηση των πάντων, μιά Ελλάδα που ταρακουνάει την ξεχασμένη μας Ρωμιοσύνη, μιά Ελλάδα που σέβεται και τιμά τους προγόνους της, μιά άλλη Ελλάδα τελικά, που δεν κάνει μόνον τυπικά και βαρύγδουπα φραστικά τρισάγια στη μνήμη των εθίμων και ηθών των προγόνων της, αλλά σέβεται τον πολιτισμό που οι παππούδες μας και οι πατεράδες μας δημιούργησαν, και μας τον παρέδωσαν με την ρητή εντολή και υποχρέωση να τον παραδώσουμε κι εμείς με τη σειρά μας καλύτερο, ή τουλάχιστον όχι χειρότερο, στις επόμενες γενεές. Σ’ αυτό το πνεύμα λοιπόν, εντάσσεται και το θαυμάσιο αυτό λεξικό του κου Προκόβα.

Σας ευχαριστώ θερμά

Το Λιβάδι του Ολύμπου

Το Λιβάδι του Ολύμπου, ένα μικρό χωριό 3.000 κατοίκων, απομονωμένο και ξεχασμένο από τα κέντρα αποφάσεων, στα όρια και στην τομή τριών νομών (Λαρίσης, Πιερίας, Κοζάνης) και τριών περιφερειών (Θεσσαλίας, Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας) της Ελλάδας. Το Λιβάδι Ολύμπου το παραμελημένο, το Λιβάδι Ολύμπου το ξεχασμένο, που το παρηγορούν σκοπίμως και μεγαλοστόμως με προσφωνήσεις τύπου ‘Ιστορικό χωριό’ και το θυμούνται περιστασιακά, είναι ένας ιστορικός οικισμός, όχι τόσο γιατί είναι η πατρίδα του Γεωργάκη Ολυμπίου, αλλά γιατί είναι το μοναδικό μέρος της Ελλάδας στα 1.200 μέτρα υψόμετρο, που έχει ως μόνιμο πληθυσμό περί τους 3.000 κατοίκους και βρίσκεται εκτός του βασικού εθνικού δικτύου, πράγμα που επιφέρει μεγάλες επιπτώσεις σε επίπεδο ουσιαστικής και διοικητικής περιθωριοποίησης. Οι μόνιμοι κάτοικοι του Λιβαδίου, αυτοί οι ακρίτες των συνόρων της απέραντης μοναξιάς τους, εν αγνοία τους ίσως, γράφουν καθημερινά ιστορία, αντιστεκόμενοι όσο μπορούν στην αδιαφορία ή την επιλεκτική μνήμη του επίσημου κράτους και των συνιστωσών του, αντιστεκόμενοι στις τάσεις του πανελλήνιου πληθυσμιακού φυλλορροήματος της περιφέρειας και στην καθημερινή υποβάθμιση της κοινωνικής, οικονομικής, πολιτιστικής και μορφωτικής τους ζωής.

Βιογραφικό του Συλλόγου

Ο Σύλλογός Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’ (από τους πρώτους, αν όχι ο πρώτος δημιουργηθείς στην Θεσσαλονίκη επί Τουρκοκρατίας), είχε και έχει έντονη παρουσία στα πολιτιστικά και κοινωνικά δρώμενα της Θεσσαλονίκης από το 1908. Απαριθμεί περί τα 500 ενεργά μέλη και εκπροσωπεί την παροικία των τουλάχιστον 15.000 με 20.000 εκ Λιβαδίου Ολύμπου καταγομένων Θεσσαλονικέων, 2^ης, 3^ης και 4^ης γενιάς. Εξέχοντα μέλη της Λιβαδιώτικης Κοινότητας της Θεσσαλονίκης, έχουν χαράξει ανεξίτηλα με την παρουσία τους τη ζωή της πόλης μας, από υψηλές θέσεις ευθύνης, τόσο στη διοίκηση, όσο και στην κοινωνία. Ο αείμνηστος Υπουργός Ιατρός Ζάννας, ο αείμνηστος Παύλος Ζάννας, ο πρέσβης Κυβερνίδης, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Πέτρος Συνδίκας, ο Γυμνασιάρχης Νικολαΐδης, συγγραφέας του πρώτου Λεξικού της Βλαχικής γλώσσας το 1909, ο νυν Πρόεδρος του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και Πρώτος Δήμαρχος Θεσσαλονίκης μετά τη μεταπολίτευση Δημήτρης Ζάννας, καθώς και πολλοί άλλοι, ήταν και είναι όλοι Λιβαδιώτες, μέλη του Συλλόγου και της παροικίας της πόλης. Πολλούς δε από αυτούς, η Θεσσαλονίκη τους έχει τιμήσει δίδοντας το όνομά τους σε σημαντικές οδούς της. Η προτομή του ήρωα του 1821 και εξέχοντα Φιλικού Γεωργάκη Ολύμπιου, που θυσιάστηκε στο ολοκαύτωμα της Μονής του Σέκου και ο οποίος ήταν γέννημα θρέμμα του Λιβαδίου Ολύμπου, κοσμεί εδώ και πολλά χρόνια το χώρο του πάρκου της Χ.Α.Ν.Θ., δίπλα στο άγαλμα του Κολοκοτρώνη και των λοιπών ηρώων της Επανάστασης. Το 2008, σε 2 χρόνια, ο Σύλλογός Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’ γίνεται 100 ετών και προτίθεται να τα χιλιάσει.

Οι στόχοι του Συλλόγου μας λοιπόν είναι, πέρα από τη διατήρηση της παράδοσής μας και την προσφορά στην εν γένει μορφωτική και πολιτιστική ζωή της πόλης, να καλλιεργήσει το ελεύθερο και ανεξάρτητο πνεύμα στη νεολαία, να την γαλουχήσει με αρχές, αξίες και ιδανικά, να της δώσει εποικοδομητικές διεξόδους και να την εξοπλίσει με αντισώματα απέναντι στους κινδύνους και τις σειρήνες των σύγχρονων καιρών.

Η ιδιόκτητη λέσχη μας, αποτελεί κοιτίδα κοινωνικότητας και πολιτιστικών εκδηλώσεων σε καθημερινή βάση. Λειτουργούν από παλιά πάρα πολλά τμήματα πολιτιστικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων (χορού και μουσικής). Επιπλέον, έχει από καιρό δημιουργήσει Τράπεζα αίματος στο ΑΧΕΠΑ.

O Σύλλογός εκδίδει διμηνιαία εφημερίδα, τον ‘Λόγο του Συλλόγου’, διοργανώνει σε πολύ τακτά χρονικά διαστήματα εκδηλώσεις (ημερίδες, εκθέσεις, διαλέξεις, συναυλίες, παρεμβάσεις για την υγεία και παιδεία κλπ.) και συμβάλλει εποικοδομητικά στην προσπάθεια αναβάθμισης του επιπέδου τόσο των μελών του, όσο και της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης, του Λιβαδίου Ολύμπου και της Ελλάδας γενικότερα.